“nft” nedir ve dandik maymun çizimleri neden saçmasapan fiyatlara satılıyor // michael di lorio
nft denilen şey nedir? böyle bir şey neden ortaya çıktı? şimdi, google’ı birkaç saat kurcalayan herhangi biri bu sorulara hemen yanıt verebilir, fakat ben sizi bu dertten kurtarıyorum ve en basit haliyle, en saftirik arkadaşın (bu benim!) anlayacağı şekilde mevzunun ne olduğunu anlatıyorum.
Gelin şöyle oturun bakalım. 77 + 33 diye sorsanız 100 diyecek olan bendeniz süregiden yeni tekno manyaklığı, yani NFT’yi sizlere açıklamaya çalışacağım. NFT denilen şey nedir? Böyle bir şey neden ortaya çıktı? Ve kendimin dünyadaki en süper insan olduğunu kanıtlamak için onu nasıl kullanabilirim?
Şimdi, google’ı birkaç saat kurcalayan herhangi biri bu sorulara hemen yanıt verebilir, fakat ben sizi bu dertten kurtarıyorum ve en basit haliyle, en saftirik arkadaşın (bu benim!) anlayacağı şekilde mevzunun ne olduğunu anlatıyorum. Bu konuda hâlâ kafam karışık mı? Eh, herkesin kafası biraz karışık zaten, fakat elimden gelenin en iyisini yapacağıma emin olabilirsiniz.
Nedir ulan bu NFT?
NFT, “non-fungible token” ifadesinin kısaltmasıdır; buradaki “non-fungible”ın anlamı “değiştirilemez”dir. Şimdi bunu okuyunca muhtemelen şöyle diyorsunuz: “onu zaten anladık kardeşim, kafamızı daha da karıştırmadan anlat işte!” En başından başlayacağız demiştik, açılımını yazmış olduk, evet.
Bu ifadedeki “fungible” kavramının anlamı, eşdeğeri karşılığında değiş tokuş edilebilen şeydir. Mesela, para. Bir miktar ABD Doları ile bir başka ülkenin parasını değiş tokuş edebilirim ve bu adil bir ticaret olur.
Fakat bir şey “non-fungible”, yani “değiştirilemez” olduğunda, eşdeğeri olan bir şeyle değiş tokuş edilemez. Bunun en güzel örneği, Mona Lisa tablosunu kuzişinizin kafası iyiyken yaptığı bir soyut tablo ile değiş tokuş etmektir. Sonuçta bu değiş tokuştaki şeylerden biri aşırı derecede özgün ve biricik bir eserken, diğeri ise Leonardo da Vinci’nin çizdiği bir sürü eserden biridir.
Temel olarak, bir NFT’yi bir başkasıyla değiş tokuş edemezsiniz ve karşılığında aynı değerde bir şeye sahip olamazsınız. Burayı daha iyi anlamanız için şöyle söyleyeyim: NFTler genellikle sanat eserleri, videolar ya da müzik gibi şeylerdir, yani Mona Lisa örneği iyi bir örnek sayılabilir.
Bir görselin internette çok sayıda kopyası dolaşımda olabilir, fakat o görselin sadece bir tane sahibi olabilmektedir. Mevzuyu biraz anlamış olduk.
Yine de anlattıklarımız bu dandik şeylerin hangi akla hizmet ortaya çıktığını açıklamıyor tabii.
Peki, bize biraz daha bilgi ver kral!
Öncelikle kral tabiri için teşekkür ederim!
Şimdi, NFTler Ethereum blok-zincirinin bir parçasıdır. Tamam, kafaları daha da karıştırmadan devam ediyorum.
Ethereum’u illa ki sağdan soldan duymuşsunuzdur. Ethereum, Bitcoin ile birlikte ikinci en büyük kripto para birimidir (Bitcoin’i kesin duymuşsunuzdur artık!).
NFTler dijital varlıklardır, fakat bildiğiniz Ethereum kripto paradan daha fazla bilgi içerirler, onu farklı kılan da budur. Bu varlıkların sahibi olduğuna dair kayıt blok-zincir üzerinde, tıpkı muhasebe defteri gibi, kayıtlıdır. Tamam da blok-zincir denen şey nedir yahu?
Bu kavramın tanımı için benden daha akıllı bir vatandaşa bağlanmak daha iyi olacak.
Blok-zinciri kısaca nedir?
Bu işleri iyi bilen ve bu alanda proje yöneticiliği yapan David Schatsky “blok-zinciri” kavramının tanımını gayet anlaşılır bir dille ve tane tane şu şekilde açıklıyor:
“Bir blok-zinciri, dijital ve farklı kişilere dağıtılmış bir işlem kaydı defteridir, ya da bir bilgisayarlar ağı üzerinden gerçek-zamanlı olarak sürekli güncellenen dijital kayıtları saklayan bir merkezsiz veritabanıdır.”
Ben bile anladığıma göre, blok-zincirin en iyi tanımı budur diyebiliriz.
Peki, Grimes ve benzeri meşhurlar NFTlerden nasıl bu kadar para kaldırabiliyorlar?
Dünyada yaşam sona erdiğinde, geriye üç şey kalmış olacak: hamamböcekleri, Cher ve asla yok edilemeyecek olan Grimes’in o tanrısal dijital varlığı.
Grimes, diğer pek çok sanatçı gibi, NFT deliliğini benzersiz görsel sanat eserlerini satmak ve herhangi bir aracı kullanmadan doğrudan kârı cukkalamak için kullandı.
Bugüne bugün, Grimes NFTlerin satışından toplam 6 milyon Dolar kazandı, ki bu gerçekten aşırı derecede inanılmaz bir para. Sadece “Death of the Old” videosunu (hızlı bir internet aramasıyla bulabilirsiniz) 389.000 Dolara sattı. Ve evet, bu videoyu internette açıp bedavaya izleyebilirsiniz, fakat artık o videoya, sadece sahibine özel hazırlanmış bir müzik ile birlikte, tek bir kişi sahip.
Bir Grimes hayranı olarak bence gayet şık bir hareket yaptı ve pek çok kişi de bu platformu, bildiğimiz anlamda sanatın ve sahipliğin tanımını değiştiren bir şekilde, çeşitli sanat biçimlerini deneyimlemek için kullanıyor.
Çeşitli sanat biçimleri demişken; Azealia Banks 24 dakikalık seks ses kaydını 24ç000 Dolara NFT olarak sattı.
Azealia Banks, bu çevrimiçi delilikten parayı cukkalayabilen bir diğer ünlü ve “Ryder Ripps’i Becerdim” adlı 24 dakikalık seks ses kaydını NFT olarak yayınladığı gün satabildi. Satış olduktan sonra da instagrama “Şu NFT denen boktan şeyle birileri şok edici bir şeyler yapabilir mi artık?” yazıverdi. Azealia “Var ya hiçbirinizde gerçekten si..şecek ta.ak yok. Burda şöyle bir göt ve meme görebilir miyim artık? Nerede s.kler ve ta.aklar?” şeklinde bilgelik dolu sözler sarf etti.
Fakat internet halkı bu s.k ve ta.ak talebine pek yüz vermedi ve onun yerine bir dolu maymun çizimi yapmayı tercih etti.
“Fkn maymunu”nun olayı ne?
Lafı daha fazla uzatmadan doğrudan aşırı basit bir açıklama yapmaya girişiyorum.
Temelinde, muhtemelen evlerinin bodrumunda takılan dört çevrimiçi geliştirici, Nisan ayında başlattıkları “Bored Ape Yatch Club” [Bezgin Maymun Yat Kulübü] adını verdikleri bir proje kapsamında NFT maymunları satmaya karar verdiler.
Bu maymunların her biri yaklaşık 300 Dolara satıldı ve rekor olacak şekilde 12 saat içinde bütün NFT maymunlar satılıverdi.
Bu Bezgin Maymun çılgınlığına Jimmy Fallon gibi bir sürü vatandaş da katılınca olay iyice büyüdü. Bugün bu NFT resimlerine sahip olan nadide kişiler sanal değil gerçek yatlarda buluşup konserler falan veriyorlar. Normal yani…
Bu maymunların sahipleri twitter’da bu NFTleri koyup altına “bu maymuna isim önerileri alayım…” tarzı ipe sapa gelmez zırvalıklar yazmakla da meşguller. İronik midir nedir, her neyse…
Sanırım mevzuyu anladım… sağolasın.
Ne demek! İnternet ve teknolojik ilerlemeler dünyasında olanı biteni hemen anlamak bazen kolay olmuyor, fakat içimde NFTlerin tıpkı Bitcoin gibi kültür sözlüğümüzün doğal bir parçası olacağına dair bir his var. Sonrasında ise bir başka şeye saldıracağız!
Eveeet, açıklanması gereken bir şey kalmadı gibi… Kendinize iyi bakın ve Bezgin Maymun sahiplerinden uzak durun.
kaynak: pedestrian.tv / çevirgen: chris dadallı
