peaky blinders’ın dünyasında makyavelizm // ethan paczkowski

birmingham’ın zalım adamı thomas shelby’nin filozof niccolò machiavelli’den öğrendikleri

Birmingham Yolu

“Ne yaptığınızı değiştirebilirsiniz, ama ne istediğinizi değiştiremezsiniz.”

-Thomas Shelby

2013 yılında gösterime giren Steven Knight’ın ödüllü dizisi “Peaky Blinders”, 1919 İngiltere’sinde Birmingham şehrinde yükselmek için mücadele eden bir Çingene ailesi/çetesinin hikayesini anlatıyor. Dizginsiz kapitalizmin, mahalle savaşlarının ve siyasi kaosun hüküm sürdüğü bir dönemde, zirveye çıkmak için soğukkanlı bir hırs gerektiği ortadadır.

Cillian Murphy, Peaky Blinders’ın hırslı lideri Thomas Shelby’yi canlandırıyor. Başından itibaren Thomas’ın yükselmek ve çocukluğunda yaşadığı yoksulluktan kurtulmak için her şeyi göze alacağı açıktır.

Thomas işte bunu başarmak için kendine özgü bir liderlik tarzı ve dünyaya bakış açısı benimsiyor. Thomas’ın planlarına, kararlarına ve etkileşimlerine bakıldığında, 16. yüzyılın üretken filozofu Niccolò Machiavelli’nin etkisi açıkça görülüyor.

Dizide Thomas karakteri İdealist hedeflerine duygusuz bir yönetim ve o uğursuz kan damlayan elleri ile ulaşmayı başarıyor.

Thomas Shelby: “Erdem”li Bir Adam

Thomas Shelby birçok kimliği olan bir adamdır. Yoksul bir ailede ebeveynsiz büyüyen, sosyalist harekete sempati duyan nazik, çalışkan bir çocuktur. Sonra savaş kapıya dayanıverir.

Diğer pek çok gazi gibi Birinci Dünya Savaşı Tommy’yi de değiştirmiştir. Tommy savaştan sonra İngiltere’ye sertleşmiş ve hayatın acımasız gerçeklerine uyanmış olarak dönecektir. O andan itibaren Tommy, kendisi için bir şeyler yapmadıkça ne siyasi hedeflerini ilerletebileceğini ne de ailesine yardım edebileceğini fark eder.

Tommy bunu yaparken Makyavelist “erdem”i [virtù], yani etkili bir lideri oluşturan özellikleri somutlaştırır.

Makyavelist Ahlak

“Siyasetin ahlakla hiçbir ilişkisi yoktur.”

-Niccolò Machiavelli

Machiavelli, “erdem” [virtù] sahibi insanların asil amaçları olabileceğini, ancak rekabetçi bir dünyada bazen etik olmayan yollara başvurmaları gerektiğini vurgulamıştır.

Tommy, kelimenin tam anlamıyla şeytan olarak tanımladığı bir adamla, faşist politikacı Oswald Mosley ile el sıkışmak zorunda kaldığında bunu kabullenir. İngiltere’de faşist bir hareketin ortaya çıkmasını önlemek için Shelbyler geçici olarak onunla ittifak yapmak zorundadır.

Bu karar verme sürecinde Tommy, prensipte asil olan ama pratikte istediği sonuca ulaşmak için kısa süreliğine kötülükle uzlaşan Makyavelist prensi canlandırır.

Tommy bu seçiminden dolayı İngiliz Parlamentosu’nda alay konusu olur, ancak faşist hareket içinde terfi ettikçe bunun yararlı olduğu kanıtlanır. Buradan Mosley’in altını oyabilir ve partiyi farklı bir şekilde yönlendirebilir.

Machiavelli iyilik ve kötülük peşinde koşanlar arasında hiçbir fark görmez – devlet adamlığı sadece kişinin arzularını uygulama gücünü nasıl elde ettiğidir.

Aşk ve Korku

“İnsanlar iki temel dürtü tarafından yönlendirilir; ya sevgi ya da korku.”

-Niccolò Machiavelli

Machiavelli liderlerin eylemsizlik ile düpedüz zalimlik arasında ince bir denge kurması gerektiğini belirtmiştir. Tommy adil olması ama aynı zamanda düzeni ve kendi gücünü de koruması gerektiğinin farkındadır.

Michael Gray, Shelby Company Limited’in portföyünü borsa çöküşünde kaybedince, Tommy sert bir şekilde bastırır. Onu gözetim altında tutar, titiz davranır ve onu daha düşük bir pozisyona indirir. Michael’ın kalbine korku salar.

Ancak Tommy Michael’a tekrar tahammül etmeye başladığında, ona işinde bir şans daha vererek ve onu milyonlarca dolarlık bir afyon ihracatı planının başına getirerek bir zeytin dalı uzatır. Aileni sevmekten kendini alamazsın.

Machiavelli’nin fikri havuç ve sopaya benzer – olumlu ve olumsuz teşvikler sağlamalısınız – ve Tommy bunu ne zaman ve nasıl kullanacağı konusunda keskin bir farkındalığa sahiptir.

Esneklik

“İnsanın doğasını zamana ve koşullara uyacak şekilde değiştirmesi mümkün olsaydı, her zaman başarılı olurdu.”

-Niccolò Machiavelli

İzleyici, Thomas Shelby’nin kötü bir durumu kendi lehine çevirme konusundaki dahiyane kapasitesini hemen görecektir. İşler planlandığı gibi gitmediğinde, Tommy derhal yeni duruma nasıl uyum sağlayacağını düşünmeye başlar.

Machiavelli, kriz ortaya çıktığında aynı numaraları yapmayan, hızlı düşünüp karar verebilen ve başarısızlığı “talihe” [fortuna] çeviren hükümdarları över.

Buna bir örnek olarak, 4. sezonda Arthur Shelby, Luca Changretta’nın gangsterlerinden biri tarafından ağır yaralanır. Tommy suikastın başarısız olduğunu dünyaya duyurmak yerine hemen herkese kardeşinin öldüğünü söyler. Luca, Shelby ailesi üzerindeki kan davasının sona erdiğini düşünür ve savaşmayı bırakarak Tommy’nin zaferinin yolunu açar.

Nihai Sonuç

Tommy’nin Makyavelist tekniklerinin sonucunu henüz görmedik (özellikle 5. sezonun en heyecanlı yerinde bitiverdiğini göz önüne alırsak), fakat bu tekniklerin ona inanılmaz şeyler kazandırdığını söyleyebiliriz. Başarılı bir suç ve yasal iş imparatorluğu. Bir parlamento koltuğu. Ailesi için inanılmaz bir hayat ve dünyayı şekillendirme yeteneği.

Bir lider erdem’ini [virtù] her zaman iyilik ya da kötülük için kullanmayabilir. Ancak Machiavelli’nin içgörüsü kesinlikle sonuç verebilir. Thomas Shelby’nin dediği gibi:

“Onları yendim.”

Kaynaklar:

Honeycutt, K. (n.d.). Niccolò Machiavelli (1469-1527). Ağustos 22, 2020 tarihinde https://iep.utm.edu/machiave/ adresinden alındı.

Machiavelli, Niccolò. The Prince. Cambridge University Press, 1981.

Nederman, C. (2019, 28 Mayıs). Niccolò Machiavelli. Ağustos 22, 2020 tarihinde https://plato.stanford.edu/entries/machiavelli/ adresinden alındı.

kaynak: medium.com / çevirgen: chris dadallı